عوارض بوتاکس

عوارض بوتاکس

عوارض بوتاکس ٬‌ سم بوتولونیوم یکی از رایج ترین موادی است که برای اهداف زیبایی و همچنین درمانی استفاده می شود. تزریق بوتاکس جهت درمان بسیاری از بیماری ها که حرکت غیر ارادی ماهیچه ها و یا افزایش تونوس یا انقباضات ماهیچه ای به کار می رود. طبق آمار سال 2021 تنها در کشور آمریکا 4 میلیون تزریق جهت اهداف زیبایی و بیشتر به منظور از بین بردن چین و چروکها انجام شده است. توانایی بوتاکس درممانعت از ارسال ناقل های عصبی سبب کاربرد گسترده آن شده است. به طور کلی 7 سویه(A, B, C, D, E, F, G) از این سم براساس اندازه و مکانیسم سلولی وجود دارد که معمولا سویه A بیشترین کاربرد را دارد.

درمان به بوتولونیوم معمولا روش موثر و کم خطری شناخته می شود هنگامی که تزریق بوتولونیوم حرفه ای و به اندازه زده شود احتمال وقوع عوارض جانبی بسیار پایین است. با اینحال عوارضی که زندگی فرد را به خطر بیاندازد و یا همیشگی باشد هرگز اتفاق نمی افتد. تحلیل سوابق بیماری افراد قبل از تزریق می تواند به پزشک در دانستن دوز مورد نیاز کمک کند. به طور کلی عوارض ناشی از بوتاکس به دو دسته موقتی و بی خطر و عوارض جدی تقسیم بندی می شوند که در پایین سعی کردیم به تشریح آنها بپردازیم.

دسته اول عوارض بی خطر:

دسته اول عوارض سم بوتولونیوم که بی خطر و گذرا هستند که در روزهای بعد از تزریق پدید می آیند و معمولا بعد از چند روز خود به خود و بدون نیاز به داروی خاصی رفع می شوند و ممکن است  با درد، ورم، قرمزی پوست، کبودی و گزگز کردن همراه باشد که در هرتزریق دیگری نیز احتمال دارد اتفاق بیافتد. برای رفع کبودی و ورم بعد از تزریق می توان کمپرس یخ استفاده کرد.

همانطور که قبلا هم گفته شد پزشک قبل از تزریق بوتاکس باید اطمینان حاصل کند که فرد از داروهای رقیق کننده خون نظیر آسپیرین و وارفارین مصرف نمیکند و اختلالات لختگی خون ندارد. باید از قبل به فرد مراجعه کننده اطلاع داده شود که دوهفته قبل از تزریق داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و ویتامین E پرهیز کند. داروهای گیاهی مانند جینسینگ، جینکوبیلوبا و سیر احتمال کبودی محل تزریق را افزایش می دهند.

سوراخ شدن پوست توسط نیدل نیز می تواند دردناک باشد البته انتخاب سایز مناسب نیدل می تواند درد را به مراتب کمتر کند. تزریق آهسته، استفاده از پمادهای بی حسی و رقیق کردن بوتاکس توسط محلول نمکی هم می توانند در کاهش درد موثر باشند.

در صورتی که محل تزریق خوب تمیز و استریل نشده باشد، احتمال عفونت نیز وجود دارد. برای جلوگیری از عفونت، شخص باید از دست زدن به محل تزریق پرهیز کند و حداقل تا 6 ساعت آرایش نکند.

سردرد یکی از عوارض متداول بعد از تزریق بوتاکس در صورت است که ناشی از ایجاد اسپاسم توسط بوتاکس،ناشی از نیدل  و یا استرس به وجود آمده قبل از تزریق می باشد. معمولا این سردردها بعد از چند روز از بین می روند. بوتاکس ممکن است سبب ایجاد واکنش هایی مانند سرماخوردگی نظیر تب و بدن درد نیز شود. در این صورت استراحت، نوشیدن مایعات، مصرف استامینوفن در صورت تب داشتن توصیه می شود.

 

دسته دیگر عوارض موقتی افتادگی پلک است که  بوتاکس بعد از تزریق پخش شده و به ماهیچه بالابرنده پلک بالایی رسیده و سبب افتادگی پلک می شود. این مورد در بیمارانی که کمی افتادگی پلک از قبل دارند بیشتر احتمال وقوع دارد و ممکن بعد از 10-2 روز بعد از تزریق پدید آید. در صورت وقوع می توان از قطره های شست و شوی چشمی مانند نفازولین 0.025% ،کلروفنیرامین و یا آپراکلونیدین0.05% یک یا دو قطره سه مرتبه در روز استفاده کرد. این داروها که آلفا- آدرنرژیک هستند و باعث انقباض ماهیچه مولر و در نتیجه بالارفتن پلک تا 2-1 میلیمتر می شوند.از وقوع این عارضه  با تزریق بوتاکس حداقل یک سانتیمتر بالای حدقه چشم جلوگیری کرد.

یک عارضه دیگر بوتاکس برگشتگی پلک می باشد که در افراد مسن پدید می آید تزریق بوتاکس در نواحی حدقه چشم در افراد جوان هیچ عارضه ای را به وجود نمی آورد ولی در افراد مسن سبب این عارضه می شود. در صورت پدید آمدن این عارضه حتما به چشم پزشک مراجعه کنید زیرا این عارضه ابتلا به کراتیت قارچی و یا آسیب های چشمی را در پی دارد.

دو بینی نیز از عوارض تزریق بوتاکس در نواحی نزدیک حدقه چشم می باشد که مشورت با پزشک در اینصورت توصیه می شود. ممکن است از چشم بند تا زمان بهبود استفاده شود.

ناتوانی در بستن چشم ها یا Lagophthalmos در افرادی که بوتاکس نزدیک پلک ها تزریق میکنند دیده شده است. تزریق دوز بالای بوتاکس در خطوط دور چشم  ممکن است عملکرد ماهیچه اربیکولاریس در پلک ها را تحت تاثیر قرارداده و باعث باز ماندن چشم و خشکی چشم شود.

 

در بعضی مواقع تزریق بوتاکس باعث تاری دید، جدا شدگی پرده شبکیه و اختلات قرنیه می شود. این عوارض 4-2 هفته بعد از تزریق ظاهر می شوند و ممکن تا 3 ماه اثرات آن باقی بماند. تزریق دوز مناسب بوتاکس در بروز این عوارض نقش مستقیم دارد و هرچه دوز بالاتری از بوتاکس زده شود احتمال بروز این عوارض افزایش می یابد.

عارضه دیگری که در نتیجه تزریق بوتاکس در ناحیه دهان ممکن است به وجود آید، سختی در باز کردن دهان و است که در ناشی از فلج کردن ماهیچه ها می باشد. خشک شدن دهان نیز در این مورد پدید می آید.

به طور کلی تزریق مکرر بوتاکس سبب تغییر حالت و ماسکه شدن صورت  می شود و این امر برای اشخاصی مانند بازیگران و یا مربیان کودک ممکن است بر روی شغل و زندگی تاثیر گذارد.

دسته دوم عوارض جدی :

دسته دوم عوارض جدی که به ندرت پیش می آید و به علت انتشار سیستماتیک سم بوتولونیوم در سایر نقاط صورت و ممکن است واکنش های آنافیلاکتیک را پدید آورد. احتمال  وقوع این دسته از عوارض در درمان هایی که از بوتاکس استفاده می شود 33 بار بیشتر از تزریق هایی زیبایی می باشد چراکه دوز مصرفی بوتاکس جهت درمان 4برابر بیشتر از دوز مصرفی تزریق های زیبایی است. در سال 2005 سازمان غذا دارو آمریکا تنها 36 مورد مسمومیت شدید ناشی از تزریق بوتاکس که در خانه انجام شده است را گزارش داده است.

طیف گسترده علائم مانند ضعف ماهیچه ها، اختلال در گفتار، گرفتگی و تغییر صدا و اختلالات تنفسی به عنوان مسمومیت بوتولیسم شناخته می شود. علائم اولیه بوتولیسم شامل سردرد، خستگی و بدن درد است . مسمومیت بوتولیسم ممکن است خفیف تا شدید توصیف شود.

جهت جوانسازی و رفع چین و چروکهای گردن معمولا دوز بیشتری از بوتاکس تزریق می شود که ممکن است به دیسفاژی موقتی ختم شود. در افراد مسن تر که چین و چروکهای بیشتری دارند احتمال وقوع این واکنش ها بیشتر است. ماهیچه های گردن نسبت به بوتاکس حساسیت بیشتری دارند و تزریق در ماهیجه اشتباهی سبب دیسفاژی می شود.

در صورت بروز هر یک از این عارضه ها توصیه می شود که هرچه سریعتر به درمانگاه مراجعه شود. ممکن است در صورت نیاز فرد باید بستری شود و رژیم غذایی مخصوصی به او داده شود تا بهبود یابد.

مصرف بعضی از داروها مانند آمینوگلیکوزید، کینیدین، آنتی کولینرژیک و شل کننده عضلات ممکن است احتمال ابتلا به عوارض شدید بوتولیسم را افزایش دهد.